ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī’nin Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye (Kitābu’l-Melikī) adlı eserinde damardan kan alma-1: Kan almayı bilme üzerine

Amaç: Bu çalışmanın amacı ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī’nin Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye adı verilen eserinin ikinci cildinin “hastalıkların el ile tedavisi” üzerine olan dokuzuncu makalesinin kan alma ilgili bölümünü Arapçadan Türkçeye çevirerek Türk tıp tarihi literatürüne kazandırmak, Paulus Aegineta’nın Epitome adlı bölümüyle karşılaştırmak ve literatür eşliğinde tarihindeki yerini belirlemeye çalışmaktır. Gereç Yöntem: Çalışmada Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye’nin 1294 H./1877 M. yılında Kahire/Bulak Matbaası’nda basılmış Arapça nüshası esas olmak üzere İstanbul Üniversitesi nüshası, Yale Üniversitesi/USA Süleymaniye Murad Molla incelenmiştir. Metinler arasında bulunan farklılıklar sonnotla gösterilmiş makalenin yazarları tarafından çevrilerek bulgular kısmında sunulmuştur. Çevirisi yapılan bu bölüm daha sonra İngilizce çevirisinin altıncı kitabında yer alan bölümle karşılaştırılmış tartışılmıştır.Bulgular: Damardan hakkında bilgiler cilt “Kan almayı bilme üzerine” bölümünde bulunmaktadır. Aynı konu kitabının “Sect. 40. On venesection” isimli başlığında almaktadır. Sonuç: damardan konusunda Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye’de verdiği bilgilerin Epitome’sinde bilgilerle kısmen benzeşmekle birlikte detaylı kapsamlı olduğu görülmektedir. Öte yandan literatürde eṭ-Ṭaberī, er-Rāzī, ez-Zehrāvī İbn-i Sīnā gibi hekimlerin eserleri de incelendiğinde muhtemelen eski kaynakları da harmanlayarak kendi gözlem deneyimlerinden yararlanarak konuda özgün bir makale yazmış olabileceği değerlendirilmektedir.